Księgi wieczyste yo rejestr, który przedstawia stan prawny nieruchomości. Pozwala autorytatywnie ustalić, komu i jakie przysługują prawa do danej nieruchomości. Instytucja ksiąg wieczystych jest wspólna dla rodziny kontynentalnych systemów prawnych, choć ustrój ksiąg wieczystych w poszczególnych krajach znacząco się różni.
W księgach wieczystych wpisuje się dane kolejnych właścicieli danej nieruchomości. Gdy nieruchomość zmienia właściciela, to dane poprzedniego są wykreślane (lub, w wersji elektronicznej, umieszczane na szarym tle), a wpisywane są dane nowego. Jednak wszystkie dane poprzedniego (i wcześniejszych właścicieli) nadal są widoczne. Księgi wieczyste pełnią więc podobną rolę w stosunku do nieruchomości co karta pojazdu w stosunku do samochodu (też zapisuje się w niej dane jego kolejnych właścicieli).
Księgi wieczyste są jawne, co oznacza, że każdy może się zapoznać z ich treścią. Wszelkich wpisów w nich dokonują sądy rejonowe, dbając o to, aby zapisywać tylko informacje zgodne ze stanem faktycznym oparte na poprawnie sporządzonych dokumentach. Przyjmuje się, że informacje zapisane w księgach są prawdziwe (zgodne ze stanem faktycznym).
Księgi wieczyste objęte są tak zwaną rękojmią wiary publicznej, co między innymi oznacza, że jeśli kupisz mieszkanie od osoby, która jest wpisana do księgi wieczystej jako właściciel, a w rzeczywistości nie jest właścicielem, to i tak transakcja taka jest ważna i nikt ci tego mieszkania nie odbierze.
W chwili akupu mieszkania, Twoje dane jako właściciela zostaną wpisane do ksiąg wieczystych. Stanie się to po upływie kilku tygodni lub nawet kilku miesięcy od momentu kupna. Sąd rejonowy prześle wtedy listem poleconym odpowiednie zawiadomienie, które zawierać też będzie wypis z księgi dotyczący Twojego niedawno kupionego mieszkania.
W księgach wieczystych znajdują się nie tylko pojedyncze mieszkania, ale także całe budynki. Jest możliwe, że mieszkanie, które kupujesz nie jest wpisane do ksiąg wieczystych. Może się to zdarzyć w dwóch przypadkach:
- W chwili zakupu spółdzielczego mieszkania własnościowego. Mieszkanie takie może, ale nie musi być wpisane do ksiąg.
- W chwili zakupu mieszkania nowego (od dewelopera).
W obu wypadkach po dokonaniu transakcji kupna należy wystąpić o wpis mieszkania do ksiąg wieczystych z wpisaniem Ciebie, jako właściciela. Opłata sądowa za założenie księgi wieczystej wynosi 60 zł, a za dokonanie w niej pierwszego, założycielskiego wpisu trzeba zapłacić 200 zł.
Należy koniecznie zapoznać z zawartością ksiąg wieczystych dotyczących mieszkania, które zamierzasz kupić. Jeśli mieszkanie nie jest wpisane w księgach wieczystych, to powinieneś się zapoznać się z wpisem dotyczącym całego budynku, w którym to mieszkanie się znajduje. Najprostszą (i bezpłatną) metodą zapoznania się z zawartością ksiąg wieczystych dotyczącą danego mieszkania (domu) jest wejście na stronę internetową administrowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
