Waszyngton, 28 marca 2025 r. – Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump po raz kolejny wywołał międzynarodowe kontrowersje, deklarując, że Grenlandia jest niezbędna dla bezpieczeństwa Ameryki i świata. Wypowiedź padła podczas konferencji prasowej w Białym Domu w piątek, w dniu wizyty wiceprezydenta J.D. Vance’a w amerykańskiej bazie Pituffik na Grenlandii. Trump podkreślił, że jeśli Dania i Unia Europejska nie zrozumieją tej konieczności, USA "będą musiały im to wyjaśnić".
Fot. screen shot / YouTube, Donald Trump
Strategiczne znaczenie Grenlandii
Trump, zapytany w Gabinecie Owalnym o plany zwiększenia obecności wojskowej na wyspie, nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi, ale stwierdził: "Nie możemy obyć się bez Grenlandii, musimy ją mieć" ("We cannot do without Greenland; we must have it") – cytuje jego słowa agencja Reuters. Dodał, że Grenlandia jest kluczowa dla bezpieczeństwa międzynarodowego, wskazując na obecność chińskich i rosyjskich statków w regionie Arktyki.
- Jeśli spojrzysz teraz na Grenlandię, jeśli spojrzysz na szlaki wodne, masz chińskie i rosyjskie statki wszędzie, a my nie będziemy w stanie nic z tym zrobić" ("If you look at Greenland now, if you look at the waterways, you have Chinese and Russian ships everywhere, and we won’t be able to do anything about it") - powiedział, jak relacjonuje CNN. - Nie możemy polegać na Danii ani nikim innym, by poradzili sobie z tą sytuacją. To nie tylko pokój dla USA, ale pokój na świecie ("We can’t rely on Denmark or anyone else to handle this situation. This isn’t just about peace for the United States – it’s about peace for the world"). - dodał.
Grenlandia, autonomiczne terytorium Danii, od dawna przyciąga uwagę USA ze względu na swoje położenie i zasoby. Jak podaje BBC, topnienie lodu w Arktyce otwiera nowe szlaki żeglugowe i dostęp do surowców, takich jak metale ziem rzadkich, co zwiększa jej znaczenie geopolityczne. Amerykańska baza Pituffik, działająca na mocy porozumienia z 1951 roku, jest kluczowa dla systemów wczesnego ostrzegania i monitorowania przestrzeni kosmicznej.
Fot. Google Earth
Napięcia z Danią i reakcja UE
Trump pochwalił relacje z Danią, zauważając: - Dogadujemy się bardzo dobrze z Grenlandią, dogadujemy się bardzo dobrze z Danią. Robią dużo interesów w USA ("We get along very well with Greenland, we get along very well with Denmark. They do a lot of business in the United States") – cytuje go AFP. Jednocześnie zasugerował, że brak współpracy może wymagać działań ze strony USA. - Oni to rozumieją, ale jeśli nie, będziemy musieli im to wyjaśnić" ("They understand it, but if they don’t, we’ll have to explain it to them"), - dodał, co Reuters interpretuje jako zawoalowaną groźbę sankcji gospodarczych lub presji militarnej.
Dania, wspierana przez Unię Europejską, stanowczo odrzuca wszelkie sugestie zmiany statusu Grenlandii. Premier Mette Frederiksen, cytowana przez BBC, nazwała naciski USA "nieakceptowalną presją" ("unacceptable pressure") i zapowiedziała obronę suwerenności wyspy. Rzeczniczka Komisji Europejskiej Anitta Hipper stwierdziła: - UE stoi po stronie Danii w tej sprawie i oczekuje poszanowania prawa międzynarodowego" ("The EU stands by Denmark in this matter and expects respect for international law") – podaje AFP.
Wizyta Vance’a i protesty na Grenlandii
Wizyta wiceprezydenta J.D. Vance’a relacjonowana przez CNN, jeszcze bardziej zaostrzyła napięcia wokół Grenlandii. Vance, jak relacjonuje Reuters, stwierdził, że Grenlandia byłaby "bezpieczniejsza pod ochroną USA niż Danii" ("safer under U.S. protection than Denmark’s"), co wywołało oburzenie lokalnych władz. Premier Grenlandii Múte Egede, cytowany przez BBC, powiedział: "Nie chcemy być duńscy, nie chcemy być amerykańscy – chcemy być Grenlandczykami" ("We don’t want to be Danish, we don’t want to be American – we want to be Greenlandic"). Brak formalnego zaproszenia na wizytę Vance’a dodatkowo podsycił protesty na wyspie, o czym donosi AFP.
Szerszy kontekst międzynarodowy
Podczas tej samej konferencji Trump poruszył inne kwestie globalne. Odnosząc się do ukraińskich dzieci wywiezionych przez Rosję, stwierdził, jak podaje CNN: - To okropna sytuacja, która nigdy by się nie wydarzyła, gdybym był prezydentem ("It’s a terrible situation that would never have happened if I were president").
O irańskich dronach używanych przez Rosję na Ukrainie powiedział: - Iran produkuje skuteczne drony i są wysoko na mojej liście obserwacyjnej" ("Iran makes effective drones, and they’re very high on my watchlist") – relacjonuje Reuters. Wspomniał też o "bardzo, bardzo dobrej" ("very, very good") rozmowie z nowym premierem Kanady Markiem Carneyem, ostrzegając jednak, że cła odwetowe Ottawy spotkają się z reakcją USA, co potwierdza AFP.
Przyszłość Grenlandii w rękach mocarstw
Eksperci, cytowani przez BBC, wskazują, że administracja Trumpa może dążyć do zwiększenia wpływów na Grenlandii poprzez negocjacje lub eskalację militarną. "Arktyka staje się nową granicą globalnej rywalizacji" ("The Arctic is becoming a new frontier of global competition"), zauważył analityk CNN, podkreślając rosnącą konkurencję z Chinami i Rosją. Reuters dodaje, że Trump może wykorzystać gospodarcze naciski, takie jak cła, by zmusić Danię do ustępstw.
Grenlandia pozostaje pod kontrolą Danii, ale wypowiedzi Trumpa wskazują, że wyspa może stać się kluczowym punktem spornym w relacjach transatlantyckich.
Dariusz Frach, thefad.pl / Źródło: BBC, CNN, Reuters, AFP
