Trójpodział władzy jest najbardziej rozpowszechnionym systemem sprawowania władzy na świecie. Pozwala na prawidłowe funkcjonowanie państwa demokratycznego. Poszczególne rodzaje władz nawzajem się kontrolują, ale również wspierają.
Podział władzy na władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą zaproponował Monteskiusz (1689 - 1755). Zwrócił uwagę, że posiadanie władzy skłania do jej nadużywania i łamania praw obywatelskich, natomiast warunkiem zachowania wolności politycznej obywateli jest podział władz między różne, niezależne, wzajemnie dopełniające, hamujące i kontrolujące się podmioty.
„Kiedy w jednej i tej samej osobie lub w jednym i tym samym ciele władza prawodawcza zespolona jest z wykonawczą, nie ma wolności, ponieważ można się lękać, aby ten sam monarcha albo ten sam senat nie stanowił tyrańskich praw, które będzie tyrańsko wykonywał.
Nie ma również wolności, jeśli władza sądowa nie jest oddzielona od władzy prawodawczej i wykonawczej. Gdyby była połączona z władzą prawodawczą, władza nad życiem i wolnością obywateli byłaby dowolną, sędzia bowiem byłby prawodawcą. Gdyby była połączona z władzą wykonawczą, sędzia mógłby mieć siłę ciemiężyciela."
Konstytucja
Koncepcja Monteskiusza została wyrażona w Konstytucji 3 maja (uchwalona 3 maja 1791 roku), ale i też w konstytucji Stanów Zjednoczonych, i pierwszej konstytucji francuskiej.
W Polsce na gruncie Konstytucji z 1952 ponownie obowiązywała zasada jednolitości władzy.
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (pot.: konstytucja stalinowska, konstytucja lipcowa) uchwalona 22 lipca 1952,opracowana w pierwotnej postaci według wzoru stalinowskiej konstytucji ZSRR z 1936, była głównie aktem deklaratywno–propagandowym. Nie regulowała działania głównego ośrodka władzy politycznej, czyli PZPR, a w praktyce miała mniejsze znaczenie niż statut PZPR, który wprost odwoływał się do idei komunistycznej.
Na rosyjskiej wersji konstytucji poprawki własnoręcznie naniósł Józef Stalin, a ostateczną wersję polskojęzyczną opracował Bolesław Bierut.
Powrót do podziału władzy nastąpił pod rządami Małej konstytucji z 1992 i Konstytucji z 1997. Artykuł 10 ostatniej z wymienionych stanowi:
- Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
- Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
Teoria trójpodziału władzy zakłada równość poszczególnych rodzajów władz.
Według teorii podziału władzy dzielimy władzę w państwie na:
- władzę ustawodawczą - stanowioną przez parlament za pomocą uchwał, które tworzą prawo. W Polsce - władzę ustawodawczą sprawuje Sejm oraz Senat,
- władza wykonawcza zajmuje się wprowadzaniem prawa ustanowionego przez władze ustawodawczą. W Polsce przedstawicielami tej władzy są Prezydent, Rada Ministrów oraz administracja rządowa,
- władza sądownicza – sprawowana jest przez sądy i trybunały.
Trójpodział władzy jest najbardziej rozpowszechnionym systemem sprawowania władzy na świecie. Pozwala bowiem na prawidłowe funkcjonowanie państwa demokratycznego. Poszczególne rodzaje władz nawzajem się kontrolują, ale również wspierają.
Polska również stosuje zasadę trójpodziału władzy..
Reforma sądownictwa
W ocenie opozycji oraz międzynarodowej opinii, od czasu objęcia w 2015 r. władzy przez Prawo i Sprawiedliwość, zasada trójpodziału władz w Polsce jest stopniowo ograniczana. Przykładem takich ograniczeń ma być m.in. upolitycznienie Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa oraz Sądu Najwyższego.
W czwartek 20 lipca 2017r. posłowie Prawa i Sprawiedliwości przegłosowali ustawę o Sądzie Najwyższym, która zakłada m.in. utworzenie trzech nowych Izby SN, w tym Izba Dyscyplinarna. Ponadto zmienić ma się tryb powoływania sędziów Sądu Najwyższego, a wszyscy obecni sędziowie SN zostają przeniesieni w stan spoczynku, z wyjątkiem sędziów, których pozostanie w stanie czynnym zostało zatwierdzone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Protesty
Partie opozycyjne mówią o złamaniu prawa. W Warszawie ogromne tłumy zgromadziły się na Krakowskim Przedmieściu w proteście przeciwko uchwalonym przez PiS ustawom. Protesty odbywały się też w wielu miastach Polski.
Wszystkim "zdradzieckim mordom" dziękuję!
Wolna Polska!#3xWeto #ObrońmyDemokrację pic.twitter.com/0TiFikd5V4
— Grzegorz Schetyna (@SchetynadlaPO) 20 lipca 2017
Wobec powyższych zmian krytyczne stanowiska wydały Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Amnesty International, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Jacek Trela, Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” i Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie ale też europejskie instytucje, które uważają, że polskie władze przekroczyły czerwoną linię i nadszedł czas na reakcję Parlamentu i Rady Europejskiej. Nie wyklucza się nałożenie na Polskę sankcji.
Dariusz Frach, thefad.pl
