Benjamin Restle
Trwa spór między Rosją a Litwą po tym, jak rząd w Wilnie zabronił tranzytu przez swoje terytorium towarów do Kaliningradu. Czym jest Kaliningrad i dlaczego należy do Rosji?
W poniedziałek (20.06.2022) Litwa rozpoczęła blokowanie transportów towarów zakazanych w ramach unijnych sankcji, jadących przez jej terytorium do Kaliningradu – rosyjskiej eksklawy. Zakazane towary to m.in. węgiel, stal oraz materiały budowlane. Rosja uznała ten krok za „jawnie wrogi” i zażądała natychmiastowego zniesienia ograniczeń w transporcie koleją. Litwa natomiast stwierdziła, że jest to jedynie wdrożenie unijnych sankcji nałożonych na Rosję w odpowiedzi na jej wojnę z Ukrainą.
#Litwa nie spodziewa się konfrontacji militarnej z Rosją, ale jest przygotowana jeśli #Rosja odłączy ją od regionalnej sieci elektroenergetycznej - powiedział prezydent Litwy Gitanas Nauseda. https://t.co/XJVc5FiXt3
— Darek Frach (@DarekFrach) June 22, 2022
Kaliningrad
Część Polaków preferuje tradycyjną nazwę: Królewiec, argumentują to tym, że Królewiec jest częścią polskiego dziedzictwa kulturowego – był stolicą Prus Książęcych, będących lennem Polski – zaś Kaliningrad jest nazwą narzuconą przez komunistyczne władze ZSRR. Kontrowersje budzi też postać patrona miasta, Michaiła Kalinina, który jest współwinnym zbrodni katyńskiej.
Miasto zostało założone w 1255 przez Krzyżaków na miejscu pruskiej osady Tuwangste. Krzyżacy postawili zamek, a w 1256 nazywano go zamek Królewska Góra w Sambii. Miasto weszło w skład państwa krzyżackiego, zostając stolicą diecezji sambijskiej. W roku 1300 nadano prawa miejskie Nowemu Miastu (Nova Civitas), które jednak z czasem przejęło nazwę od pobliskiej wsi Lipnik.
W 1454 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk utworzył województwo królewieckie, którego stolicą został Królewiec i włączył je do Polski. 12 kwietnia 1455 miasto zostało odbite przez wojska krzyżackie, a województwo przestało istnieć. W latach 1466–1525, miasto było stolicą zależnych od Korony Królestwa Polskiego Prus Zakonnych. W 1525 zostało stolicą Prus Książęcych, zależnych od króla polskiego jako lenno.
W 1618 Prusy Książęce przeszły we władanie elektorów Brandenburgii. W 1657 uniezależniły się od I Rzeczypospolitej, mimo sprzeciwu stanów miejskich, które wciąż uznawały Królewiec za część Królestwa Polskiego.
W 1662 elektor brandenburski wkroczył z wojskiem do miasta, po czym zmusił je do złożenia przysięgi wierności, jednakże kres prób powrotu pod zwierzchnictwo polskie nastąpił dopiero w 1674.
W 1757 wybuchła wojna siedmioletnia. W sierpniu tego roku wojska rosyjskie pokonały Prusaków pod miastem i zajęły całe Prusy (Królestwo w Prusach). Zgodnie z porozumieniem między Austrią a Rosją, caryca Elżbieta wydała 31 grudnia 1757 ukaz, na mocy którego wcieliła Królestwo w Prusach wraz z Królewcem do Rosji. Po śmierci carycy w 1762, marcu 1763 Rosjanie opuścili miasto.
W 1871 miasto stało się częścią nowo utworzonego Cesarstwa Niemieckiego.
9 kwietnia 1945, miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. Oblężenie doprowadziło do zrujnowania miasta i śmierci ponad 100 tys. cywilów. W wyniku konferencji poczdamskiej (1945) miasto znalazło się w granicach ZSRR i 4 lipca 1946 jego nazwę zmieniono na Kaliningrad (na cześć zmarłego właśnie Michaiła Kalinina).
Po wojnie nie doszło do odbudowy miasta, wręcz przeciwnie – w okresie ZSRR dochodziło do celowej degradacji zabytkowej części miasta (w dużej mierze z powodów ideologicznych – chęci zerwania z niemiecką przeszłością). Wskutek tego miasto posiada, pomimo długiej i bogatej historii, niewiele zabytków. W krajobrazie Kaliningradu dominują blokowiska, a miasto nie przypomina dawnego Królewca.
Eksklawa
Obwód kaliningradzki jest najdalej na zachód wysuniętym regionem Rosji. Jest to eksklawa, co oznacza, że nie graniczy on z Rosją kontynentalną. Obwód kaliningradzki zajmuje pas wybrzeża Morza Bałtyckiego na zachodzie, granicząc od północy i wschodu z Litwą, a od południa z Polską. Rozciąga się na powierzchni 15 000 km kwadratowych i zamieszkiwany jest przez około pół miliona mieszkańców. Jego stolicą jest Kaliningrad.
Region Rosji
9 kwietnia 1945, po wielotygodniowym oblężeniu, miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. Oblężenie doprowadziło do zrujnowania miasta i śmierci ponad 100 tys. cywilów. W wyniku konferencji poczdamskiej (1945) miasto znalazło się w granicach ZSRR. 4 lipca 1946 jego nazwę znaną w czasach niemieckich jako Koenigsberg zmieniono na Kaliningrad (na cześć zmarłego właśnie Michaiła Kalinina) – a cały obszar otrzymał nazwę obwodu kaliningradzkiego.
Po wojnie nie doszło do odbudowy miasta, wręcz przeciwnie – w okresie ZSRR dochodziło do celowej degradacji zabytkowej części miasta (w dużej mierze z powodów ideologicznych – chęci zerwania z niemiecką przeszłością). Wskutek tego miasto posiada, pomimo długiej i bogatej historii, niewiele zabytków. W krajobrazie Kaliningradu dominują blokowiska, a miasto nie przypomina dawnego Królewca.
Ważny dla Rosji
Położenie geograficzne obwodu kaliningradzkiego jest dla Rosji strategicznie i militarnie korzystne. Znajduje się tu jedyny w Rosji port bałtycki, wolny od lodu przez cały rok, który jest siedzibą rosyjskiej Floty Bałtyckiej. Położenie pomiędzy Litwą i Polską, należącymi do UE i NATO, oznacza, że ich główne stolice znajdują się w bezpośrednim zasięgu rażenia stacjonujących w obwodzie kaliningradzkim pocisków nuklearnych.
Z tego słynie Kaliningrad
W 1724 roku, w Królewcu, dzisiejszym Kaliningradzie, urodził się filozof Immanuel Kant. Spędził on w tym mieście większość życia i tam też został pochowany. Kant znany jest najbardziej ze swojej koncepcji imperatywu kategorycznego. Kaliningrad jest również centrum handlu bursztynem. Znajduje się tu około 80 procent światowych zasobów bursztynu.
DF, thefad.pl
REDAKCJA POLECA
