Kosmiczny Teleskop Hubble'a (Hubble Space Telescope, HST) został wyniesiony na orbitę okołoziemską (600 km nad Ziemią) 24 kwietnia 1990 roku, przez prom kosmiczny Discovery. Od tego momentu stał się jednym z najważniejszych przyrządów w historii astronomii.
Teleskop Hubble’a
Teleskop w pierwszych latach przekazywał rozmazane zdjęcia. Poza tym psuł się wielokrotnie. Nic nie zapowiadało, że komukolwiek przyniesie pożytek.
Usterki udało się usunąć dopiero w grudniu 1993 r. podczas pierwszej misji serwisowej przeprowadzonej przez załogę wahadłowca Endeavour. Czwórka astronautów zainstalowała w teleskopie przyrząd COSTAR, nazywany popularnie okularami, który sprawił, że „wzrok” Hubble’a nabrał planowanej ostrości. Przy okazji wymienili kilka urządzeń, m.in. szerokokątną kamerę umożliwiającą obserwowanie rozciągłych obiektów kosmicznych, a także żyroskopy, dzięki którym można nastawiać teleskop na wybrane obiekty, oraz baterie słoneczne.
Teleskop Hubble’a, powstał dzięki współpracy NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Swoją nazwę zawdzięcza Edwinowi Hubble'owi (ur. 20 listopada 1889, zm. 28 września 1953), amerykańskiemu astronomowi, któremu przypisuje się m.in. odkrycie oraz udowodnienie prawdziwości zjawisk rozszerzania się Wszechświata.
Początkowo program Kosmiczny Teleskop Hubble'a miał kosztować 400 mln dolarów, ostatecznie skonstruowanie samego teleskopu pochłonęło 2,5 mld dolarów. Całkowity koszt okazał się jednak wielokrotnie wyższy. Wydatki USA oszacowano na około 4,5 do 6 mld dolarów, europejskie na 593 miliony euro.
Dziś możemy podziwiać najpiękniejsze zdjęcia kosmosu, jakie kiedykolwiek ludzkość mogła zobaczyć. Zapraszamy na krótką fotograficzną wycieczkę w najbardziej odległe rejony wszechświata.
Galaktyka Wir
Galaktyka Wir – to galaktyka spiralna o anormalnym małym jądrze, położona w gwiazdozbiorze Psów Gończych w odległości około 25,74 miliona lat świetlnych od Ziemi. Została odkryta 13 października 1773 roku przez Charlesa Messiera. Galaktyka ta ma 60 000 lat świetlnych średnicy.
Mgławica Motyla
Mgławica Carina
Powstawania gwiazd
Zdjęcie ukazuje ślady powstawania gwiazd i olbrzymiej ilości materii wyrzucanej na duże odległości.
Wiele tak spektakularnych zjawisk można zaobserwować w Mgławicy Carina, w rozległym obszarze gazu i pyłu w naszej Drodze Mlecznej.
Mgławica Koński Łeb
Czerwony blask to efekt gazu wodorowego zjonizowanego przez pobliską gwiazdę Sigma Orionis. Zdjęcie wykonane w podczerwieni opublikowano 19 kwietnia 2013 r. z okazji 23 rocznicy wystrzelenia Hubble’a.
Omega Centauri
Omega Centauri znajduje się w gwiazdozbiorze Centaura w odległości około 15 000 lat świetlnych od Ziemi. Rozciąga się na obszarze ok. 150 lat świetlnych i zawiera około 10 000 000 gwiazd.
Galaktyka Sombrero
Galaktyka Sombrero (Messier 104, M104, NGC 4594) – galaktyka spiralna, położona w gwiazdozbiorze Panny. Sombrero znajduje się w odległości około 30 milionów lat świetlnych.
Eta Carinae
Eta Carinae – gwiazda podwójna w gwiazdozbiorze Kila. Jedna z największych, najmasywniejszych i najjaśniejszych gwiazd w naszej Galaktyce. Głównym składnikiem tego układu jest gigantyczna, 100–150 razy masywniejsza od Słońca, jasna niebieska gwiazda zmienna. Gwiazda ta jest bardzo niestabilna i w każdej chwili może eksplodować jako supernowa lub nawet hipernowa.
Znajduje się wewnątrz wielkiej jasnej mgławicy, znanej jako Mgławica Carina, „Dziurka od Klucza” lub NGC 3372. Drugim składnikiem układu jest masywna gwiazda typu widmowego O lub gwiazda Wolfa-Rayeta.
Jedną z charakterystycznych cech ety Carinae są jej nieoczekiwane zmiany jasności. Kiedy w 1677 roku została po raz pierwszy skatalogowana przez Edmunda Halleya, była obiektem czwartej wielkości gwiazdowej, jednak już w 1730 zaobserwowano jej znaczne pojaśnienie i stała się ona najjaśniejszą gwiazdą w Kilu. Od tego czasu zaczęła słabnąć i w 1782 powróciła do poprzedniego stanu. W 1820 znów zaczęła jaśnieć dziesięciokrotnie do 1827, by w kwietniu 1843 osiągnąć największą zarejestrowaną jasność. Eta Carinae była wówczas drugą, pod względem jasności, gwiazdą na niebie, zaraz po Syriuszu i to pomimo wielkiej odległości ok. 8800 lat świetlnych. Następnie jej jasność ponownie zaczęła słabnąć, by w latach 1900–1940 spaść do ok. 8. wielkości gwiazdowej i przestała być widoczna gołym okiem. Wkrótce jednak znów pojaśniała. Obecnie gwiazda znajduje się na pograniczu widzialności nieuzbrojonym okiem.
Eta Carinae znajduje się w krańcowym stadium ewolucji (trwającej w przypadku tak masywnych obiektów "zaledwie" ok. jednego miliona lat) i w wyniku szybkiej (gwiazda emituje 4 miliony razy więcej energii niż Słońce) utraty materii poprzez silny wiatr gwiazdowy, który uderza w wolniejsze warstwy zewnętrzne, przechodzi czasami potężne wybuchy. Ostatni miał miejsce podczas maksimum jasności, w roku 1841. Pozostały po nim dwa sferyczne obłoki gazu i pyłu, każdy setki razy większy od Układu Słonecznego, rozchodzące się z biegunów gwiazdy, nazwane „Mgławica Homunculus”.
Gdy reakcje termojądrowe wewnątrz gwiazdy ustaną, co wedle wszelkiego prawdopodobieństwa nastąpi w ciągu najbliższych kilkudziesięciu tysięcy lat, eta Carinae zginie podczas gigantycznego wybuchu supernowej lub hipernowej, stając się gwiazdą neutronową, bądź – co przy tak dużej masie bardzo możliwe – czarną dziurą.
Galaktyczna Róża
Galaktyczna Róża powstała w wyniku wzajemnego oddziaływania galaktyk o nazwie Arp 273. Zdjęcie opublikowana 20 kwietnia z okazji 21 rocznicy wyniesienia Teleskopu Hubble’a.
Filary Stworzenia
Filary Stworzenia w Mgławicy Orzeł - zdjęcie to zostało zrobione 1 kwietnia 1995 roku. Uznawane jest za jedno z najpiękniejszych zdjęć wykonanych przez teleskop Hubble'a. Filary Stworzenia oddalone są o 7,000 lat świetlnych od Ziemi.
Mgławica Kocie Oko
Planetarna mgławica Kocie Oko, znajdująca się w gwiazdozbiorze Smoka. Została odkryta 15 lutego 1786 roku przez Williama Herschela. Znajduje się w odległości około 3300 lat świetlnych od Ziemi.
Mgławica Kraba
Mgławica Kraba w gwiazdozbiorze Byka. Oddalona jest o około 6,3 tysiąca lat świetlnych od Ziemi.
Mgławica Klepsydra
Mgławica Klepsydra (MyCn18), w konstelacji Muchy odległej o około 8000 lat świetlnych od Ziemi.
Kształt Mgławicy Klepsydra wywołał wśród astronomów wiele dyskusji na temat jej powstania. Według jednej z teorii starzejąca się gwiazda o średniej masie zaczęła rozszerzać się do stadium czerwonego olbrzyma. Uciekający gaz i pył początkowo zebrał się w pasie wokół równika gwiazdy. Jednak rosnąca objętość wyrzucanego gazu spowodowała, że pas ścisnął gwiazdę w jej środkowej części, doprowadzając do utworzenia przez coraz szybciej poruszający się gaz kształtu klepsydry.
Według innej teorii gwiazda centralna ma masywne jądro, które zawiera pierwiastki ciężkie oraz wytwarza silne pole magnetyczne. Kształt mgławicy byłby więc wynikiem ograniczenia ruchu przez pole magnetyczne gwiazdy. Według jeszcze innej teorii gwiazda centralna jest układem podwójnym, w którym jeden ze składników jest białym karłem. Wokół środka tego układu powstaje gęsty dysk materii wytworzony przez oddziaływanie elektromagnetyczne obu składników. Dysk ten ściska rozszerzającą się mgławicę, nadając jej obecny kształt.
Mgławica Klepsydra zawiera również jeszcze inne szczegóły, które nie zostały do tej pory wyjaśnione. W jej obrębie znaleziono drugą mgławicę o podobnym kształcie. Jednak żadna z nich nie jest ustawiona symetrycznie wokół gwiazdy centralnej.
Obiekt Hoaga
Obiekt Hoaga to galaktyka pierścieniowa znajdująca się w głowie konstelacji Węża, odległej o około 500 milionów lat świetlnych od Ziemi.
Obiekt Hoaga jest jedną z wyjątkowych galaktyk. Na zewnątrz galaktyki znajduje się pierścień zdominowany przez jasne, niebieskie gwiazdy. W centrum znajduje się kula złożona z gwiazd wyraźnie bardziej czerwonych, zapewne znacznie starszych. Pomiędzy tymi elementami znajduje się przerwa, która wydaje się całkowicie przezroczysta. W przerwie tej widoczna jest inna galaktyka pierścieniowa znajdująca się w górę od centrum, daleko za obiektem. Nie oznacza to jednak, że przerwa ta jest pusta, może ona zawierać dużą liczbę słabych gwiazd.
Ekstremalnie Głębokie Pole Hubble’a
Ekstremalnie Głębokie Pole Hubble’a – obraz niewielkiego obszaru nieba w gwiazdozbiorze Pieca stanowiącego centralną część Ultragłębokiego Pola Hubble’a.
Obraz powstał na podstawie ponad 2 tysięcy zdjęć wykonanych przez Teleskop Hubble’a w okresie od czerwca 2002 do marca 2012.
Na zdjęciu widocznych jest ok. 5,5 tys. galaktyk, z których najodleglejsze znajdują się w odległości 13,2 mld lat świetlnych.
Zdjęcie opublikowano 25 września 2012 roku w serwisie hubblesite.org. Jest to najdalej sięgające zdjęcie astronomiczne, jakie do tej pory wykonano w świetle widzialnym.
Zakończenie misji Teleskopu Hubble’a
Według przewidywań Teleskop Hubble’a miał pracował do 2020 roku. Teraz mówi się, że bieżące naprawy pozwolą działać teleskopowi nie dłużej, niż do lat 2030–2040.
W 2018 r. miał rozpocząć służbę jego następca – Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. We wrześniu 2017 roku NASA ogłosiła przesunięcie planowanej daty startu na marzec – czerwiec 2019 roku. W czerwcu 2018 podano kolejne przesunięcie startu na marzec 2021. W lipcu 2020 podano przesunięcie daty startu na 31 października 2021. Będzie to jednak przede wszystkim teleskop podczerwony, prawdziwym następcą Hubble’a może być dopiero proponowany teleskop ATLAST. Jeżeli projekt zostanie zrealizowany, ATLAST będzie sztandarową misją dekady 2025 – 2035, mogącą udzielić odpowiedzi na pytanie, o istnienie życia w innym miejscu w naszej Galaktyce.
Dorobek Hubble’a można zobaczyć na stronie hubblesite.org
(df) thefad.pl / Źródło: NASA, wikipedia
