Jacek Lepiarz
Pakt Ribbentrop-Mołotow i jego tragiczne skutki dla Polski są w Niemczech mało znane. „FAZ” publikuje w poniedziałek całostronicowy materiał przypominający genezę porozumienia Hitlera ze Stalinem.
Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow w ciągu 24 godzin podpisali traktat, który fundamentalnie zmienił układ sił w polityce europejskiej. „Nigdy przedtem umowa o porównywalnym znaczeniu nie została wynegocjowana w tak krótkim czasie” – pisze niemiecki historyk Martin Schulze Wessel na łamach poniedziałkowego wydania „Frankfurter Allgemeine Zeitung”.
Pakt Ribbentrop-Mołotow – umowa z 23 sierpnia 1939 roku, będąca formalnie paktem o nieagresji pomiędzy III Rzeszą i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. Zgodnie z tajnym protokołem dodatkowym, stanowiącym załącznik do oficjalnego dokumentu umowy, dotyczyła rozbioru terytoriów lub rozporządzenia niepodległością suwerennych państw: Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii. Bywa także określany jako IV rozbiór Polski.
Pakt był „największą bombą” w historii europejskiej dyplomacji – cytuje autor czołowego niemieckiego historyka Golo Manna.
Szok wynikał z faktu, iż pakt zawarły dwie dyktatury, które uważały się pod względem ideologicznym za śmiertelnych wrogów. Traktat Hitlera ze Stalinem znosił nieoczekiwanie ideologiczną sprzeczność między bolszewizmem a narodowym socjalizmem. Przekonani komuniści byli wstrząśnięci – zaznacza Schulze Wessel.
Zapowiedź wojny przeciwko Polsce
Pakt Ribbentrop-Mołotow był zapowiedzią wojny. Obaj dyktatorzy uzgodnili, oprócz współpracy gospodarczej, podział Europy Środkowo-Wschodniej. Dla Hitlera pakt oznaczał wolną rękę wobec Polski. Odsuwał też na dalszy plan niebezpieczeństwo wojny na dwa fronty. - W tym czasie Niemcy prowadziły „ukrytą wojnę” przeciwko Polsce, eskalując sytuację w Gdańsku – tłumaczy historyk.
Schulze-Wessel zwraca uwagę na kampanię propagandową prowadzoną ówcześnie przez niemieckie media przeciwko Polsce. Nie tylko tuba NSDAP „Der Stuermer”, lecz także względnie niezależne gazety w rodzaju „Frankfurter Zeitung” włączyły się do tej akcji. „Polska prowokacja”, w którym mowa była o „ślepym dążeniu do władzy”, „zaślepieniu” czy „polskim wyuzdaniu” - pisał „FZ” po podpisaniu paktu. W gazecie pisano też o incydentach granicznych świadczących jakoby o tym, że Polska stanowi zagrożenie dla Europy.
Antypolonizm w natarciu
„Antypolonizm miał w Niemczech w okresie międzywojennym powodzenie” – pisze Schulze Wessel. Antybolszewizm okazał się natomiast zjawiskiem ulotnym. Po zawarciu paktu, niemieckie media chwiliły „rosyjskie cnoty". Pisano o „pokrewieństwie dusz” obu narodów.
Rewizjonizm Niemiec wobec Polski i zbieżność niemieckiej i sowieckiej polityki skierowanej przeciwko interesom Polski stanowiły fundament polityki obu krajów – czytamy w „FAZ”.
Schulze Wessel przedstawia historię niemiecko-rosyjskich relacji od końca I wojny światowej. W okresie gdy oba kraje znalazły się w obozie przegranych, do wybuchu II wojny światowej. Polemizuje z tezą, iż niemiecko-sowieckie porozumienie z Rapallo w 1922 roku było „porozumieniem wykluczonych” z ładu wersalskiego.
Republika Weimarska, pomimo ciążących na niej reparacji wojennych, wcale nie musiała być krajem wykluczonym z systemu międzynarodowego.
Stalin wybiera większe korzyści
Schulze Wessel opisuje zakończone fiaskiem rozmowy Stalina z mocarstwami zachodnimi wiosną 1939 roku. W efekcie nieoczekiwanie zwrócił się on w kierunku Niemiec.
„Z punktu widzenia Stalina sojusz z Hitlerem dawał większe korzyści. Związek Sowiecki nie angażował się w konflikt zbrojny i zyskiwał czas na dozbrojenie” – pisze historyk. Jak dodaje, dzięki tajnej umowie o podziale stref wpływów, Związek Sowiecki osiągał granice zbliżone do czasów carskiej Rosji z 1914 roku.
Po pokonaniu Polski przez Niemcy i Związek Sowiecki, Ribbentrop złożył Stalinowi w grudniu 1939 roku życzenia urodzinowe. Cztery miesiące po zawarciu paktu i 18 miesięcy przed niemieckim atakiem na ZSRR Stalin odpowiedział telegramem, w którym chwalił „scementowaną krwią przyjaźń między obu krajami”.
REDAKCJA POLECA
