DW
Mur berliński - od 13 sierpnia 1961 do 9 listopada 1989 oddzielał Berlin Zachodni od Berlina Wschodniego. Politycznie Berlin był podzielony od zakończenia drugiej wojny światowej. Jednak do 13 sierpnia 1961 można było swobodnie przemieszczać się po mieście.
Budowa muru berlińskiego, sierpień 1961 . Fot. wikipedia
„Brama Brandenburska zamknięta" – tym nagłówkiem agencja informacyjna Associated Press (AP) ogłasza we wczesnych porannych godzinach 13 sierpnia 1961 roku wydarzenie o historycznym i światowym znaczeniu: budowę muru berlińskiego. W tym dniu zamknięty zostaje symbol miasta leżący tuż u styku Wschodu i Zachodu. W tym samym czasie żołnierze Narodowej Armii Ludowej i ekipy budowlane komunistycznej NRD odcinają wszystkie inne drogi prowadzące do Berlina Zachodniego – początkowo korzystają z drutu kolczastego.
„Operacja ochrony granic", prowadzona przez późniejszego przywódcę NRD Ericha Honeckera, jest ostatnim elementem dosłownie cementującym podział Berlina. Wkrótce wokół Berlina Zachodniego zostaje wzniesiony mur z kamienia i betonu o wysokości 3 metrów i 60 centymetrów. Jest niemal nie do pokonania. W ten sposób zostanie zamknięta ostatnia i największa luka, przez którą od czasu podziału Niemiec w 1949 roku duża część spośród ok. 2,6 mln opuszczających NRD osób odwróciła się do NRD plecami. W RFN mają nadzieję na lepsze życie – materialne, kulturalne i polityczne.
Zimna wojna między Wschodem a Zachodem
Masowy exodus w coraz większym stopniu doprowadza wschodnioniemieckie państwo na skraj gospodarczej ruiny. Brakuje niezwykle potrzebnych wykwalifikowanych pracowników i lekarzy. Aby powstrzymać dalszy odpływ ludności, a tym samym upadek samej NRD, rządzący Berlina Wschodniego widzą tylko jedno wyjście – postawić mur. W oficjalnej propagandzie zamknięcie granicy uzasadniane jest jednak w zupełnie inny sposób: „Zachowanie pokoju wymaga położenia kresu działalności zachodnioniemieckich rewanżystów".
Ta agresywna retoryka jest typowa w czasach, gdy komunistyczne supermocarstwo – Związek Radziecki – i jego kapitalistyczny rywal USA toczą nieustający pojedynek o rzekomo lepszy model społeczeństwa. NRD jest po stronie i pod wpływem Związku Radzieckiego, RFN należy do obozu USA. Niebezpieczeństwo wybuchu trzeciej, a następnie nuklearnej wojny światowej jest bardzo realne. Obie strony stale zbroją się militarnie. Mówi się o równowadze strachu. Epoka ta, która zakończyła się dopiero wraz z upadkiem muru berlińskiego w 1989 roku, przeszła do historii jako zimna wojna.
Berlin Zachodni: „Wyspa wolności na komunistycznym morzu”
Przez dziesięciolecia podzielony Berlin jest hotspotem w walce systemów. Polityczny symbol nazistowskiego panowania w latach 1933-1945 został podzielony przez zwycięskie mocarstwa II wojny światowej na cztery sektory: we wschodniej części miasta rządzą Sowieci, w zachodniej – Amerykanie, Brytyjczycy i Francuzi. Wszystkie próby komunistów, aby całkowicie podporządkować sobie Berlin, kończą się niepowodzeniem z powodu oporu zachodnich aliantów.
Ówczesny prezydent USA John F. Kennedy nazywa demokratyczny Berlin Zachodni „wyspą wolności na komunistycznym morzu". Musi się jednak pogodzić z budową muru, podobnie jak ponad trzy miliony mieszkańców, których ona bezpośrednio dotknęła po obu stronach „antyimperialistycznego wału ochronnego", jak reżim NRD oficjalnie nazywa 155-kilometrowe umocnienia graniczne.
Berliński mur
Budowa muru berlińskiego, sierpień 1961 . Fot. wikipedia
Wzniesienie muru podzieliło Berlina na 28 lat i niecałe trzy miesiące na wschodnią i zachodnią, znacznie większą część. Zbudowano go z nakazu kierownictwa NRD i pierwszego sekretarza Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED) Waltera Ulbrichta. Stał się symbolem zimnej wojny. Podzielił nie tylko miasto, lecz także świat na zachodni i wschodni. A dla komunistycznych Niemiec Wschodnich stworzył gigantyczne więzienie, udaremniające emigrację mieszkańców NRD na Zachód.
Mur, będący w rzeczywistości całym systemem zasieków i obwarowań ze strefami śmierci, praktycznie trudno było pokonać. W ciągu 28 lat przy próbie jego przekroczenia zginęło wg różnych szacunków od 80 do 200 osób. Szacunki te były jednak przez ówczesne władze mocno zaniżane. Pod murem berlińskim wykopano około 75 tuneli.
Na początku lat 80. wokół Berlina Zachodniego przebiegało 111,9 km muru betonowego i 44,5 km grubego płotu ze stalowej siatki. Oprócz tego na granicy rozstawiono 186 wież obserwacyjnych i 259 posterunków z psami. Długie na 124 km drogi wzdłuż muru patrolowała stale wschodnioniemiecka straż graniczna.
REDAKCJA POLECA
