Pochodzenie wróżb andrzejkowych nie jest do końca znane, ale pierwsza wzmianka w polskich źródłach pojawiła się w roku 1557 za sprawą poety i pisarza - Marcina Bielskiego.
Początkowo, andrzejkowe wróżby miały charakter ściśle matrymonialny - niezamężne dziewczęta, dzięki wróżbom, mogły się dowiedzieć kiedy wyjdą za mąż. Wróżby traktowane były bardzo poważnie i odbywały się indywidualnie to znaczy w odosobnieniu.
Fot. Anna Frach/ TheFad.pl
- Dziewczyny wysiewały w garnkach lub na skrawku pola ziarna lnu i konopi, które zagrabiano męskimi spodniami, w nadziei, że sprowadzi to do domu kandydata na męża (Kresy Wschodnie).
- Jeśli dziewczyna pościła przez cały dzień i modliła się do świętego Andrzeja, to we śnie mógł ukazać się jej przyszły ukochany (powszechne).
- Jeśli ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka wiśni lub czereśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, dziewczyna mogła liczyć na rychłe pójście za mąż (powszechne).
W czasach późniejszych, andrzejkowe wróżenie, przyjęło formę grupowej zabawy panien a obecnie odbywają się w grupach mieszanych - z udziałem mężczyzn.
- Losowanie przedmiotów o symbolicznym znaczeniu np. listek oznaczał staropanieństwo, obrączka lub wstążka z czepka – bliski ślub, różaniec – stan zakonny.
- Wylewanie wosku na zimną wodę (często przez ucho od klucza) i wróżenie z kształtu zastygłej masy lub rzucanego przez nią cienia sylwetki przyszłego wielbiciela, akcesoriów związanych z jego zawodem itp. (zob. też ceromancja).
- Ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów zgromadzonych panien: ta której but pierwszy dotarł do progu miała jako pierwsza wyjść za mąż.
- Strona od której zaszczekał pies miała być tą, z której nadejdzie przyszły oblubieniec.
- Dziewczyny rzucały psu kulki z ciasta oznaczające wybranych chłopców i czekały, którą zje jako pierwszą.
- Panny ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami; dziewczyna do której gąsior najpierw podszedł (albo skubnął) – jako pierwsza miała wyjść za mąż (wróżba znana na Kujawach i w Małopolsce).
- Dziewczyny kładły na ławie placki posmarowane tłuszczem i sprowadzały psa; ta dziewczyna, której placek został najpierw zjedzony jako pierwsza miała wyjść za mąż (wróżba znana na Mazowszu).
- Uczestnicy zabawy pisali imiona na dwóch kartkach: imiona dziewczyn na jednej, a chłopców na drugiej. Potem dziewczyna przekłuwała z czystej strony kartkę z imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Dziewczyna miała potem wyjść za mąż za chłopca o imieniu, które przekłuła. Chłopcy natomiast przekłuwali kartkę z imionami dziewczyn. (wróżba nowoczesna, znana w całej Polsce)
Współczesne zabawy andrzejkowe
Lanie wosku
Lanie wosku jest najpopularniejszą wróżbą andrzejkową. W dawnych czasach do tego celu używano ołowiu, który był uważany za symbol trwałości związku. Dzisiaj andrzejkowa noc kojarzy się jednoznacznie - z laniem wosku ze stopionej świecy, zwykle do miski z wodą, niekiedy przez dziurkę od klucza.
Wosk należy umieścić w blaszanej misce lub garnku i podgrzewać, aż się rozpuści. Potem każdy z uczestników zabawy przelewa go przez dziurkę od klucza do miski z zimną wodą. Zastygając, lany wosk tworzy dziwne kształty. Zapaloną świecę stawiamy w pobliżu ściany. Woskowe kształty umieszczamy przy ścianie tak, żeby rzucały na nią cień. To on właśnie wskazuje nam, co czeka nas w nadchodzącym roku. Czasem kształty kojarzą się w sposób oczywisty i wróżący sobie nie ma problemu z ich odczytaniem. Ale należy wziąć pod uwagę, że oczywistość może nas zawieść. We wróżeniu najistotniejsze są symbole. Jak więc interpretować najpopularniejsze woskowe symbole?
Anioł
Jeśli wypatrzymy w naszym wosku anioła, to możemy mieć pewność, że w nadchodzącym roku wszystko, co nas spotyka, zapisane jest w planie karmicznym, czyli najprościej - jest nam pisane. Ludzie, którzy staną na naszej drodze, będą nam znani z poprzednich wcieleń, sytuacje, które nas spotkają będą po to, żeby pomóc nam przepracować naszą karmę. Nie powinniśmy jednak martwić się tym, że nie mamy na nic wpływu. Mamy opiekę i wsparcie z góry, kogoś, kto nad nami czuwa. To czas, który będzie miał wpływ na całe nasze życie. Sytuacje zmienią nas i wzmocnią, ludzie będą nas wspierać i zostaną naszymi przyjaciółmi. To bardzo dobra wróżba.
Motyl
Wywróżony motyl zapowiada wielkie zmiany nie tylko w naszym życiu, ale przede wszystkim w nas samych. Pokochamy siebie i uwierzymy we własną siłę, talenty i możliwości. Wyzwolimy się z toksycznych związków i trudnych dla nas relacji z innymi ludźmi. Zrozumiemy, że powinniśmy stawiać na siebie oraz że jeśli sami nie zadbamy o własne szczęście, to nikt tego za nas nie zrobi. Wiara w siebie jest kluczem do naszego szczęścia. Dzięki niej możemy przeistoczyć się z poczwarki w pięknego motyla. Mimo iż większość z nas nie lubi zmian i się ich boi, to czasem warto zostawić za sobą to, co nas ograniczało. Tylko wtedy możemy osiągnąć to, co nas satysfakcjonuje.
Koło
Koło jest oznaką doskonałości i spełnienia. Jeśli do tej pory zaczynaliśmy wiele rzeczy, lecz ich nie kończyliśmy lub nie przynosiły one spodziewanych rezultatów, to teraz przyszedł czas na zmiany. Wszystkie rozpoczęte sprawy znajdą swoje zakończenie. Nasze działania przyniosą efekt. Jeśli jesteśmy z kimś od dawna skłóceni, to koło zapowiada wielkie pojednania. Pary, które się rozstały, mają szansę na odbudowanie związku. Powróci przeszłość i od nas zależy, co z nią zrobimy - czy weźmiemy z niej to, co najlepsze czy powtórzymy te same błędy. Koło zapowiada również podróże za pracą. Możliwa jest zmiana miejsca zamieszkania, a nawet emigracja. To koniec czasu stagnacji i nadejście czasu działania. Wszystko będzie się działo błyskawicznie.
But
But jest symbolem realizacji w życiu. Jeśli do tej pory nie byliśmy pewni, jak miałoby wyglądać nasze życie, chcieliśmy realizować się, lecz nie wiedzieliśmy jak, to w nadchodzącym roku znajdziemy klucz do samorealizacji. But najczęściej oznacza odkrywanie nowych obszarów życia, ale również wiedzy. Możliwe, że będziemy dużo podróżować, poznawać inne kultury i tradycje. Możliwe, że odnajdziemy dziedzinę wiedzy, której zgłębianie będzie nas satysfakcjonowało. Może odnajdziemy receptę na sukces zawodowy - założymy firmę czy znajdziemy pracę zgodną z naszymi zainteresowaniami. But oznacza również powodzenie w życiu osobistym - uczuciowym, ale również erotycznym. Może będziemy eksperymentować, poznawać, przekraczać granice. Wszystko to sprawi, że nadchodzący rok może być przełomowy w naszym życiu.
Chmura
Jeśli nasz wosk rzuca na ścianę cień w kształcie chmury, jest to dla nas sygnał, że obraz rzeczywistości, jaki mamy, nie jest prawdziwy i mylimy się w ocenie faktów, ludzi i uczuć. Nadchodzący rok może być dla nas bolesnym czasem pozbywania się złudzeń i twardym zderzeniem z rzeczywistością. Ludzie, którym ufaliśmy, mogą nas zawieść i rozczarować. Możemy poczuć się oszukani i zranieni. Warto uważnie przyjrzeć się naszej sytuacji, ponownie ją ocenić, zejść z chmur i spojrzeć na wszystko realnie. Jeśli to zrobimy, może uda nam się złagodzić czekające nas rozczarowania. Niestety, nie zawsze wszystko dzieje się tak, jakbyśmy tego chcieli, a ignorując fakty możemy pozbawić się możliwości wprowadzenia w naszym życiu korzystnych zmian. Nie zadowalajmy się półśrodkami, przecież za rogiem może na nas czekać coś o wiele ważniejszego i lepszego.
Dziecko
Jeśli w cieniu na ścianie dopatrzymy się dziecka, to możemy być pewni, że w nadchodzącym roku będziemy dążyć do zmian w życiu, które zapewnią nam stabilizację. Dziecko oznacza, że psychicznie wyszliśmy już z beztroskiego dzieciństwa, dojrzeliśmy i jesteśmy gotowi do wzięcia odpowiedzialności za nasze życie. Dla większości z nas będzie to oznaczało stworzenie silnej, pełnej relacji partnerskiej lub zawarcie związku małżeńskiego. Osoby niezależne poczują potrzebę stanięcia na własnych nogach i uniezależnienie się od pomocy innych. Wprawdzie woskowe dziecko może oznaczać powiększenie rodziny, to jednak może być to dość symboliczne - przygarnięcie psa lub kota. Dla niektórych oznaczać to będzie rozwój nowych idei i pomysłów na życie, dojrzałość i wizję swojej przyszłości.
Dom
Dom kojarzy nam się z poczuciem bezpieczeństwa. I taką też wróżbę nam przynosi. Najbliższy rok będzie czasem rodziny. Być może założymy własną i doczekamy się dzieci. Jeśli już mamy rodzinę, to poświęcimy jej więcej czasu i uwagi. Wszystkie inne sprawy zejdą na drugi plan. Czas spędzony z najbliższymi będzie dla nas najcenniejszy. Należy zastanowić się, czy jakieś relacje nie wymagają poprawienia. Może zbyt mało uwagi poświęcaliśmy dzieciom, może jesteśmy skonfliktowani z rodzicami lub rodzeństwem. To najlepszy czas na naprawienie tych relacji. Rodzina daje prawdziwe wsparcie nawet w najtrudniejszych czasach. Wywróżony dom może również oznaczać czekającą nas przeprowadzkę.
Góra
Wiele osób jest zasmuconych, kiedy w cieniu na ścianie zobaczą górę. Tak, to jest znak, że w nadchodzącym roku o wszystko trzeba będzie walczyć, nic nie przyjdzie nam lekko i bez trudu. Aby osiągnąć cel, trzeba będzie się nagimnastykować. Jednak wbrew pozorom to jest dobra wróżba. Nie poddamy się przeciwnościom losu, przeszkody będą nas wzmacniać i dodawać hartu ducha. Uda nam się osiągnąć sukces, a będzie on tym cenniejszy, że sami na niego zapracujemy. Cierpliwość i konsekwencja doprowadzą nas do wymarzonego celu. Dlatego nie warto się poddawać. Co nas nie zabije, to nas wzmocni. A możemy mieć pewność, że trudności nas nie zabiją.
Gwiazda
Gwiazda wypatrzona w cieniu na ścianie jest gwarantem powodzenia i szczęścia. Kolejny rok będzie dla nas niekończącym się pasmem sukcesów we wszystkich sferach życia. Poczujemy się spełnieni i szczęśliwi. Znikną wszystkie lęki i niepowodzenia. Wszystko będzie układać się po naszej myśli. Otoczy nas miłość i przyjaźń. Ludzie będą wobec nas pozytywnie nastawieni, a i my sami odpowiemy im tym samym. W miłości czekają nas same radosne, pełne czułości dni. Nasza praca i starania zostaną docenione i nagrodzone. Czekają nas wielkie i pozytywne zmiany. Możemy liczyć na niespodziewany spadek po nieznanym krewnym lub wygraną w loterii pieniężnej. Czekają nas podwyżki, awanse i nagrody. Spełnią się nasze marzenia.
Obrączka lub pierścionek
W niektórych przypadkach interpretacja woskowych cieni jest dość dosłowna. Tak jest w przypadku pierścionka lub obrączki. Ich pojawienie się oznacza, że w przyszłym roku zaręczymy się lub zmienimy stan cywilny. Wydźwięk tej wróżby jest bardzo pozytywny dla niezamężnych panien i kawalerów. Zupełnie inaczej sprawia ma się w przypadku mężatek czy żonatych. Znaczenie pozostaje to samo - zmiana stanu cywilnego. Niestety może to oznaczać rozwód, bolesne rozstanie, a nawet wdowieństwo. W niektórych przypadkach obrączka może być również symbolem utraty wolności. Jest to szczególnie ważne dla osób pozostających w toksycznych relacjach lub dla samotników. Jeszcze jedno - wprawdzie pierścionek i obrączka symbolizują ślub, lecz nie gwarantują miłości.
Symbol z wosku: Serce
Serce o gładkich, równych brzegach mówi o powodzeniu w miłości. Jeśli jesteśmy aktualnie w związku, to możemy wiązać z partnerem naszą przyszłość. Jeśli zaś jesteśmy singlami, to wkrótce trafi w nas strzała Amora. Serce o nierównych brzegach i nieregularnym kształcie jest sugestią, żeby przemyśleć nasz związek. Może jest w nim coś, co nam nie odpowiada i o czym należałoby porozmawiać z partnerem. Być może tkwimy w związku, który nie przynosi nam satysfakcji lub nie czujemy się szczęśliwi. Warto zastanowić się, dlaczego akceptujemy ten stan rzeczy. Dla singli wróżba ta oznacza, że w najbliższym roku mogą nie trafić na swoją drugą połowę, a tworzone przez nich związki nie będą należały do udanych.
Inne zabawy andrzejkowe
Papierowe serduszka
Jest to zabawa na Andrzejki, w którą bawią się przede wszystkim dzieciaki. Polega na wycięciu z papieru albo wycinanki specjalnego serca, a potem napisaniu po jednej stronie imion mężczyzn, a po drugiej kobiet. Następnie bierzemy szpilkę i przekłuwamy ją tak, by nie widzieć imion płci przeciwnej, które napisaliśmy. W co trafimy szpilką - odczytujemy. Zgodnie z wróżbą tak właśnie będzie miała na imię nasza druga połowa, z którą weźmiemy ślub.
Skóki z jabłek
Bardzo prosta zabawa na Andrzejki. Obieramy ten owoc, a skórki wyrzucamy za siebie. Następnie staramy się zgadnąć inicjały, jakie obrane skórki pokazują nam, leżąc na podłodze. Śmiech gwarantowane, chociaż często zgadnięcie wcale nie jest takie proste!
Gra w kubki
Przygotowujemy sobie co najmniej cztery kubeczki, a pod nie wkładamy tradycyjne symbole - monetę (wzbogacenie się), kluczyk (nowe mieszkanie), pierścionek (szybkie wesele), resoraka (nowe auto) czy bilet (ciekawa podróż). Następnie mieszamy kubki, a co nam wyjdzie, to w niedługim czasie nas spotka. Istnieje wersja zabawy, w którym pod jeden z kubków nie wkładamy nic. Wylosowanie oznacza zgubę i wiecznego pecha. Ale pamiętajcie... to tylko zabawa!
Wyścig butów
Oj grało się w szkole w to, grało! Ale to także popularna zabawa andrzejkowa dla starszych. I bardzo łatwa. Wybieramy moment startu oraz metę wyścigu, a następnie układamy buty swoje i gości przodem do kierunku końca wyścigu. Następnie przenosimy buty z końca kolejki do początku i tak, póki nie zastanie nas meta. Osobie, której buty wygrają, ziści się ważne marzenie.
(af)
